Ազատ Խօսք
Ելեկտրոնային Անկախ Պարբերաթերթ
Խմբագիր - Երան Գույումճեան
Թիւ (90) Ապրիլ 2019
-
Վիեննայի մէջ կայացան Հայաստանի վարչապետին ու Ազրպէյճանի նախագահին բանակցութիւնները
-
ԴԱՒԻԹ ՏՕՆՈՅԵԱՆ. «ՆՈՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄ՝ ՆՈՐ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐ»
-
Նախագահ Արմէն Սարգսեան. «Ժամանակն է, որ Հայաստան մաս կազմէ Մետաքսի Նոր Ճամբուն»
-
ԱՐԱՄ Ա. ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ ՍՐԲՈՑ ՔԱՌԱՍՆԻՑ ՄԱՆԿԱՆՑ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ՎԵՐՕԾՈՒՄԸ ԿԱՏԱՐԵՑ
-
Վահան Շիրխանեանի ռումբի համազօր բաց նամակը՝ Ռոբերտ Քոչարեանին
-
ԻՏԱԼԻՈՅ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ ՃԱՆՉՑԱՒ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆԸ
Կիպրահայ
ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՅԻՇԱՏԱԿՈՒՄԸ ԿԻՊՐՈՍԻ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԷՆ ՆԵՐՍ
Ուրբաթ, 19 Ապրիլ 2019-ի առաւօտեան ժամը 11-ին, Թեմիս Կաթողիկոսական Փոխանորդ՝ Գերշ. Տ. Խորէն Արք. Տողրամաճեան եւ Ազգային Վարչութեան Ատենապետ՝ Պրն. Սեպուհ Արմենակեան, «Նարեկ» Վարժարանի Միջնակարգի աշակերտներ եւ խումբ մը ազգայիններ ներկայ գտնուեցան Խորհրդարանին մէջ Հայոց Ցեղասպանութեան Յիշատակումի ծիրէն ներս, ամէն տարի կազմակերպուած Խորհրդարանի Նիստին, ուր Կիպրահայ Համայնքի Պետական Ներկայացուցիչ՝ Տիար Վարդգէս Մահտեսեան իր խօսքը արտասանեց: Նիստի պաշտօնական բացումէն ետք, Կիպրոսի Խորհրդարանի Նախագահ՝ Պրն. Տիմիթրիս Սիլուրիսի թելադրութեամբ մէկ վայրկեան լռութեամբ յարգուեցաւ յիշատակը նահատակ սուրբերուն ու ապա, հրաւիրուեցաւ Պրն. Վարդգէսը իր խօսքը արտասանելու: (մանրամասն)
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԵԱՆ ՈԳԵԿՈՉՈՒՄ ԿԻՊՐՈՍԻ ՄԷՋ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑՈՅՑ
ԿԱՐՃ ԼՈՒՐԵՐ ԿԻՊՐԱՀԱՅ ԿԵԱՆՔԷՆ ՔՐԻՍՏՈՆԷԱԿԱՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿՈՒԹԻՒՆ
Կիպրոսի Հայոց Թեմի Կաթողիկոսական Փոխանորդ՝ Գերշ. Տ. Խորէն Արք. Տողրամաճեանի նախաձեռնութեամբ եւ կազմակերպութեամբ Քրիստոնէական Դաստիարակութեան Բաժանմունքին, 16-րդ Հոգեւոր Լսարանը (Թիւ ԺԶ.) տեղի ունեցաւ Հինգշաբթի, 28 Մարտ 2019-ին, երեկոյեան ժամը 6:30-ին, Նիկոսիոյ Ս. Աստուածածին Մայր Եկեղեցւոյ մէջ, ներկայութեամբ Նիկոսիոյ Հոգեւոր Հովիւ՝ Արժ. Տ. Մոմիկ Քհնյ. Հապէշեանի եւ շուրջ 35 եկեղեցասէր երկսեռ հաւատացեալներու մասնակցութեամբ:(մանրամասն)
ՇՆՈՐՀԱԿԱԼԱԳԻՐ
Իմ խորազգած, ջերմ շնորհակալութիւնները կ'ուզեմ պաշտօնապէս յայտնել «Ուիքիփետիա»-ի կամաւոր աշխատակից՝ Տիկ. Շաքէ Մանկասարեանին (Chake Grogan), որ իր կամաւոր աշխատանքով կը ստեղծէ՝ «Ուիքիփետիա» հանրագիտարան արեւմտահայերէն հարթակին վրայ, էջեր` արեւմտահայ յայտնի դէմքերու, պատմական եւ այլ գիտելիքներու , ուր տեղ տուաւ նաեւ նուաստիս, ստեղծելով Երան Գույումճեան էջը, ուր կան տեղեկութիւններ իմ կենսագրութեան եւ գործունէութեան մասին: Եթէ փնտռէք Google-ի վրայ, գրելով Երան Գույումճեան, կը գտնէք նշեալ էջը:(մանրամասն)
Խմբագրական
ԱՊՐԻԼԸ ԱՊՐԵԼՈՒ ԱՄԻՍ Է
Այս տարի 104-րդ տարելիցն է Հայոց Ցեղասպանութեան եւ արեւմտահայ մեր ժողովուրդի Հայրենազրկումին....Սեւ թուական մը՝ մեր պատմութեան մէջ, երբ Օսմանեան Թուրքիոյ վարած հայահալած եւ հայաջինջ քաղաքականութիւնը՝ սկսեալ 19-րդ դարէն յատկապէս, անցնելով 1909-ի Կիլիկիոյ կոտորածէն, կը հասնէր իր ամէնէն ահաւոր ու գեհենային լրումին՝ Ապրիլ 24-ի շուրջ 600 հայ մտաւորականներու, ազգի սերուցքին ձերբակալման Կոստանդնուպոլսոյ մէջ եւ անոնց յօշոտումին, ապա՝ մէկ ու կէս միլիոն նահատակներու խողխողումին, սպանդին եւ մազապուրծ փրկուած մնացորդացին տարագրումին, արմատախլումին...
Եւ այսպէս, ամբողջ երկիր մը՝ Արեւմտահայաստանը կ'անապատանար, զրկուելով իր բնիկ ժողովուրդէն, անոր մշակութային-եկեղեցական-կրթական-առեւտրական եւ այլ բազմազան սեփականութիւնները բաժին կը դառնային օտարին, ենթակայ՝ աւերումի, աւարի, թալանի եւ ոչնչացման....
Լայն իմաստով, Հայոց Ցեղասպանութիւնը կ'ընդգրկէ 1894-1923 թուականներուն Օսմանեան կայսրութեան եւ Թուրքիոյ տարբեր վարչակարգերուն կողմէ ծրագրուած ու հայ ժողովուրդին դէմ շարունակաբար իրականացուած ցեղասպանական քայլերը, որոնք սկիզբ առին համիսլամութեան գաղափարաբանութեամբ եւ վարքագիծով՝ սուլթաններու օրով, 1894-1896 թուականներուն, 300,000 հայ զոհերով, ապա՝ 1908-ին հռչակուած երիտթուրք յեղափոխութենէն եւ սահմանադրութենէն անմիջապէս ետք՝ 1909-ի Ատանայի կոտորածով, որուն զոհ գացին 30,000 հայեր, ինչ որ անսքօղ կերպով ցոյց պիտի տար իթթիհատականներու փանթուրանական եւ հայաջինջ նպատակներու գործադրութիւնը, որ նախադուռը հանդիսացաւ 1915-ի Մեծ Եռեռնին, երբ անպատիժ մնացած երիտթուրքերը՝ Թալէադ փաշա եւ իր յանցակից ընկերք, հետզհետէ աւելի ու աւելի մեծ յանդգնութեամբ ու լկտիութեամբ, ոռոճացին ամբողջ ազգ մը բնաջնջելու սադայէլական ծրագիրը, օգտուելով միջազգային ռազմաքաղաքական իրավիճակի նպաստաւոր պայմաններէն եւ պատերազմական թոհուբոհէն.... եւ միայն մէկ հայ թողուլ....թանգարանի որպէս նմուշ...
Նոյն հայաջինջ քաղաքականութիւնը վարեց Մուսթաֆա Քէմալ, թուրքիզմի իր այլամերժ ու այլատեաց գաղափարախօսութեամբ՝ «Թուրքիան միայն թուրքերուն», կամ «Երանի թուրք եմ ըսողին» եւ նման լոզունգներով, պինդ փարելու համար Օսմանեան Կայսրութեան կորիզին, որ բնօրրանն է հայուն, ասորիին, լազին, եզիտիին...ի հնուց անտի:
Այսօր, հայկական մշակութային ժառանգութեան ծրագրաւորուած ոչնչացումը, Ցեղասպանութեան հետեւողական ժխտումը, Ցեղասպանութեան փաստը ընդունող, ...(մանրամասն)
Հարցազրոյց
Ամէն յաջողակ կնոջ կողքին էլ յաճախ կայ խելօք տղամարդ. Նունէ Սարգսեանի հարցազրոյցը «Արմենպրես»-ին
-Տիկին Սարգսեան, Ձեր հայրը լրագրող է, մայրը՝ ուսուցչուհի: Դուք բանասէր էք, գրում եք, նաեւ նկարում: Ընտանեկան մթնոլորտը նպաստե՞լ է ձեր մասնագիտական նախասիրութիւնների ձեւաւորմանը:
-Ամէն երեխայի և դեռահասի վրայ ազդում է ընտանեկան մթնոլորտը և ընտանիքի ճաշակը։ Ընտանիքում է, որ ես ստացայ աշխատանքի հանդէպ վերաբերմունքը, սովորեցի ժամանակս ճիշտ օգտագործել և ծոյլ չլինել։ Իմ շուրջը բոլորը աշխատում էին։ Պապիկս, օրինակ, «Արմենպրես»-ի թարգմանիչն էր։ Յիշում եմ, որ Կոմունիստական կուսակցութեան առաջին քարտուղարների երկար ճառերը ռուսերէնից հայերէն թարգմանելու համար նա գիշերները մնում էր հիմնարկում՝ ապահովելով առաւօտուայ մամուլում ճառերի հայերէն տպագրութիւնը։
Մեծացել եմ գրքերի ու թատրոնի մասին զրոյցներ ականջ դնելով, արուեստի համաշխարհային գանձերը մեր տան գրադարանում ուսումնասիրելով։ Ինձ համար մեծ ուրախութիւն էր, երբ հիւրեր էինք ունենում։ Ամէն հիւր իր կերպարն ունէր, ամէն հիւր իր պատմութիւններն ունէր, որոնք անչափ հետաքրքրում էին ինձ։
-Յօդուածներ, ակնարկներ էք գրել մշակութային գործիչների մասին: Այդ շրջանի գործունէութեան ի՞նչ հետաքրքիր դրուագներ են տպաւորել Ձեզ:
-Լոնդոնի թատրոններից մէկում բեմադրուեց Ազնաւուրի ստեղծած միւզիքըլը ֆրանսիացի նկարիչ Անրի դը Թուլուզ Լոթրեկի մասին։ Արմէնն ու ես գնացինք առաջնախաղին և շատ հաւանեցինք։ Լոթրեքը պոստիմպրեսիոնիզմի յայտնի նկարիչներից է։ Նա ազնուական ընտանիքից էր և հիւանդութիւնների պատճառով հաշմանդամ էր և տրուել էր արուեստին։ Նրա գործերում շատ են կրկեսում աշխատող կանայք՝ միակ կանայք, որ չէին խորշում նկարչից։ Ահա այդ դրաման էր պատկերուած միւզիքըլում՝ Ազնաւուրի հիանալի երգահանութեան միջոցով։
Ներկայացումից յետոյ ճաշեցինք Ազնաւուրի հետ, շնորհաւորեցինք նրան և մաղթեցինք, որ ներկայացումը երկար տարիներ լինի բեմում։
Աւաղ, Ազնաւուրի «Լոթրեք» միւզիքըլը դադարեցուեց մի քանի ամիս յետոյ։ Պատճառն ինձ յայտնի չէր։ Թերեւս այդ գեղեցիկ օպերետը բեմադրուեց սխալ տեղում, սխալ ժամանակ։ Չէ՞որ Անգլիայում այս ժանրը մեծ մրցակցութիւն ունի։
Արմէնն ու ես ներկայ էինք նաեւ վերջին ներկայացմանը և Ազնաւուրի համար այդ տխուր օրը կիսեցինք նրա հետ, սփոփեցինք և յուսադրեցինք՝ ասելով, որ անպայման պէտք է կրկնել բեմադրութիւնը։ Մենք նաև զրուցեցինք Ջաւախքի Ախլցխա քաղաքի մասին, որտեղ ծնուել են Շառլի հայրը և իմ մայրը։ Այդպէս մեր միջեւ աւելի սերտ բարեկամութիւն ստեղծուեց։ Ես ակնարկ գրեցի «Լոթրեք»-ի մասին, որը տպագրուեց Երեւանում՝ «Առաւօտ» թերթում և սփիւռքի հայկական մամուլում։(մանրամասն)
Յօդուածներ
"Գալուստ Կիւլպէնկեան ի՞նչ կը նշանակէ ինծի համար
Իմ մեծհօրս հայրը Գալուստ Կիւլպէնկեան ամէն բանէ առաջ ինծի համար կը նշանակէ ԱՐԺԷՔՆԵՐ։ Մեր օրերուն այլեւս այնքան ալ յաճախ չի խօսուիր արժէքներու մասին, մինչդեռ յատկապէս բարեսիրական այսպիսի հիմնարկութեան մէջ պէտք է ընենք ատիկա։ Գալուստ Կիւլպէնկեան իր պաշտպանած արժէքներուն մասին գրած է շարք մը նամակներ, հասցէագրուած իր միակ մանչ թոռան՝ հօրս, երբ ան դեռ պատանի էր։ Տարուան ընթացքին պիտի հրատարակենք այդ նամակներուն մէկ մասը. անոնցմէ օրինակ մը կրնաք տեսնել ցուցահանդէսին։ Իրեն համար ծայր աստիճան կարեւոր էին այդ արժէքները, զորս ինք կը կոչէր իր բարոյական կանոնակարգը։(մանրմասն)
Հոգեմտաւոր Խոհեր
ԻՐ ԿԵԱՆՔՈՎ՝ ՄԱՀԿԱՆԱՑՈՒՆ «ՆԱՐԵԿ»ՈՎ՝ ՄԻՇՏ ԿԵՆԴԱՆԻ
Բերկրանքով կարդացի բանասէր, մատենագէտ, գրականագէտ Հ. Մեսրոպ Վրդ. Թօփալեանի (Հայունի) ակադեմական ակնարկը՝ Գրիգոր Նարեկացիի «ՆԱՐԵԿ»ին մասին, որ լոյս տեսաւ «Կամար» պարբերաթերթի թիւ 30-ին մէջ։
Մասնաւորաբար, այն պարբերութիւնը, որուն մէջ, ան «Մատեան Ողբերգութեան՝ Նարեկ»ը կ՚որակէ հետեւեալ երեք բնորոշումներով.
Առաջին՝ «Նարեկ մարդկային հոգիին պատմութիւնն է»։
Երկրորդ՝ «Նարեկ մարդկային հոգիին ողբերգութիւնը չէ, այլ՝ մեղքի խարանումն է»։
Երրորդ՝ «Նարեկ մարդկային հոգիին ազատագրումն է»։(մանրամասն)
Փաշինեան Յաջողութեամբ Անցաւ Միջազգային Ասպարէզի Քաղաքական Առաջին Քննութենէն
Անցեալ շաբաթ Ֆրանսայի Սթրազպուրկ քաղաքին մէջ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան առաջին անգամ ըլլալով ելոյթ ունեցաւ Եւրոպական խորհուրդի խորհրդարանական վեհաժողովին մէջ (ԵԽԽՎ):
Փաշինեան տպաւորիչ ելոյթ ունեցաւ եւրոպական 47 երկիրներու ներկայացուցիչներու առջեւ։ Աւելի տպաւորիչ էին վարչապետին պատասխանները՝ անոնց տասնեակ հարցումներուն։ Մինչ ելոյթը նախապատրաստուած էր, հարցումները յանպատրաստից էին եւ պատասխանները պէտք է տրուէին տեղւոյն վրայ։
Փաշինեան իր ելոյթը սկսաւ շնորհակալութիւն յայտնելով Եւրոպական Խորհուրդին՝ քանի մը անգամ զինք փրկելուն համար Հայաստանի նախորդ վարչակազմի կողմէ բանտարկուելէ կամ բանտարկութեան ժամկէտը կրճատելուն համար։ Փաշինեան հետապնդուած է՝ «Օրագիր» թերթին մէջ իբրեւ խմբագիր քանի մը սուր յօդուածներ հրապարակելուն համար։(մանրամասն)
Պոլսոյ հայ կնոջական շարժումի ջահակիրներէն Հայկանոյշ Մառք եւ իր «Հայ կինը»
Վերջերս Պոլսոյ Կանանց թանգարանը ձեռնարկած է ծրագրի մը, ուր ներկայացուած են Օսմանեան կայսրութեան ժամանակաշրջանէն մինչեւ մեր օրերը թուրք առաջին կին լրագրողներու կենսագրութիւնները: Ծրագրի շրջանակին մէջ տեղ գտած են ութ կին լրագրողներու լուսանկարներ ու անոնց մասին գրուած յօդուածներ: Այդ կիներէն մէկն ալ Հայկանոյշ Մառքն է:
Մառք պատմութեան անցած է որպէս օսմանեան կնոջական շարժումներու ամենէն երկարակեաց` «Հայ կին» ձախակողմեան ամսագրի խմբագիր: (մանրամասն)
ՅՈՒՇԱՄԱՏԵԱՆ
Ս. Զատկուան շրջանի տօները Զէյթունի մէջ
Զէյթունցին տօնական օրերը կը նշէ յատուկ հանդիսաւորութեամբ, սիրով եւ ջերմեռանդութեամբ. տօնական օրերը մասնաւոր հմայք մը կ՚ունենան. բոլորը անխտիր կը մասնակցին ընդհանուր տօնախմբութեան եւ ըլլալով աւանդապաշտ ժողովուրդ, կը յարգեն տօներու հետ կապուած ծէսերն ու սովորութիւնները։(մանրամասն)
Գրական-Մշակութային
ՓՈՒՆՋ ՄԸ ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ՝
ԱՌԱՒՕՏԵԱՆ ՊԱՏԱՐԱԳ
Ամէն առտու, արշալոյսին
հետ միասին
Բի՛ւր բի՛ւր խոհեր կարծես ծագին
յանկարծակի
Շողերն անոնց փարին ինծի
տա՛ք, մտերմի՛կ
Վառ յոյզերով պարուրեն զիս
քաղցրի՛կ-քաղցրի՛կ...
(մանրամասն)
ՀՈԳԵՒՈՐԸ, ԱՐՈՒԵՍՏՆ ՈՒ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԻՒՆԸ՝ ՀԱՅ ՄԻՋՆԱԴԱՐԵԱՆ ՁԵՌԱԳԻՐ ՄԱՏԵԱՆՆԵՐՈՒՆ ՄԷՋ
Այսպիսին է խորագիրը՝ 2018-ին, Փրակի մէջ լոյս տեսած Դոկտ. Հայկ Սարկաւագ Իւթիճեանի պատկերազարդ շքեղ եւ ծաւալուն հատորին ( երկլեզու՝ անգլերէն եւ չեխերէն), որ կը ներկայացնէ, ընդհանուր առմամբ, նոյն խորագիրը կրող Ցուցահանդէսին գանձերը, որ տեղի ունեցաւ Փրակի Ստրահովեան նշանաւոր հնաբոյր վանքի գրադարանին մէջ, Հոկտեմեր-Նոյեմբեր 2018-ին, գործակցութեամբը Երեւանի Մաշտոցեան Մատենադարանին, Վիեննայի Մխիթարեան Միաբանութեան եւ զօրակցութեամբը Հայաստանի Հանրապետութեան մշակոյթի նախարարութեան:(մանրամասն)
«Եկեղեցին հայկական մէն մի քարի տակ գետնի Դէպի երկինք բարձրացող գաղտնի ճամբայ մը ունի»
Մեր տունն էր
Մեր թաղը
Մեր եկեղեցին
Տունը մեր հօրենական սեփական տունն էր ու երբեք չէինք պատկերացներ, թէ ունենալով կալուածի սեփականութեան վկայական, կրնայինք կամովին լքել «մեր տունը», դառնալ գաղթական…(մանրամասն)
ՍԱՏԱՐԵԼ ՀԱՅ ՄՇԱԿՈՅԹԻՆ
Հօրեղբօրս` տոքթ. Ռոպեր Ճէպէճեանի Հալէպի բնակարանը թերեւս պէտք է համարել պզտիկ տուն-թանգարան մը: Հոն կան մեծաթիւ հայկական մամուլ եւ գիր, նաեւ` գեղանկարչական գործեր, որոնց մէջ իր անձնական գծագրական հաւաքածոն եւ շատ մը համաշխարհային վաստակ ստացած նկարիչներու գործեր` տարբեր երկիրներէ: Իր բնակարանը միշտ ալ եղած էր ժամադրավայր, ուրկէ անցած են արուեստագէտ-մտաւորական, ազգային եւ հայրենի բազմաթիւ գործիչներ: Հալէպի Սեպիլի իր բնակարանը պատանեկան տարիներէս ինծի համար եղած էր արուեստի եւ գրականութեան ծանօթացումի լաւ դպրոց մը:(մանրամասն)
ԵՒ..... ՕՐ ՄԸ
Իրապէս շատ գեղեցիկ յիշատակներով եւ աննկարագրելի ապրումներով ողողուեցան հոգիս,սիրտս եւ միտքս այս եզակի ճամբորդութեան ընթացքին. զոր կատարեցի երկու տարի առաջ զաւկիս հետ , երբ բախտը աղուոր անակնկալ մը ուզեց ընել ինծի:
Եւ ես կրցայ վերջապէս «Մերին Պոլիսը» տեսնելու եւ վայելելու փառքին արժանանալ:(մանրամասն)
Սրտի խօսք՝ Օր. Թագուհի Աթոքեանի տարիներու վաստակին
Կրկնութեան գնով ըսեմ, թէ առանց սեփական գիրին ու լեզուին, ազգերը կը չքանան, կ'անհետանան, հայրենիքի մէջ ապրին անոնք կամ իրենց հայրենիքէն դուրս:
Ու բոլորս կը գիտակցինք, թէ հայ դպրոցի կողքին, հայ ուսուցիչն է, որ պահած է եկեղեցին, ազգը, պետութիւնը եւ հայրենիքը:
Ու մեր դպրոցական եւ ուսանողական տարիներու տեւողութեան, դարձեալ բոլորս ալ ունեցած ենք մեր ուսուցիչներն ու ուսուցչուհիները, որոնցմէ կրած մեր ազդեցութիւնները երախտապարտ կերպով կը յիշենք նոյնիսկ մեր յառաջացած տարիքին:(մանրամասն)
Տեսակէտ
ՓԱՆԹՈՒՐՔԻԶՄԻ ԳՐԱՒԸ ԵՒ ԱՐՑԱԽԻ ՀԱՐՑԸ
Հայոց Ցեղասպանութեան հարցին արմատը փանթուրքիզմի յայտնի մոլորութիւնն է իր համիտեան, երիտթրքական և քեմալական դրսեւորումներով և որ կը մնայ էական գիծը Թուրքիոյ քաղաքականութեան մինչեւ այսօր։ Այս նոյն արմատներէն ծնունդ առած է նաև Ազրպէյճանը 1918 թուին և փաստօրէն թուրքեւազրպէյճանական փանթուրքիզմի աքցանին մէջ բռնուած է Հարաւային Կովկասը վերջին հարիւր տարուան ընթացքին։(մանրամասն)
ԿՈԼԱՆԸ ՅԱՓՇՏԱԿՈՒԱԾ ՏԱՐԱԾՈՒԹԻՒՆ Է, ԱՐՑԱԽԸ՝ ԱԶԱՏԱԳՐՈՒԱԾ
Կոլանի բարձունքները Իսրայէլի գերիշխանութեան մասը ճանչնալու Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տոնալտ Թրամփի որոշումը բախեցաւ ՄԱԿ-ի Անվտանգութեան Խորհուրդի մնայուն անդամ պետութիւններու, Եւրոպական Միութեան եւ Արաբական Լիկայի (եթէ տակաւին գոյութիւն ունի...) ընդդիմութեան:
Ծովու մակերեսէն 2800 մեթր բարձրութեամբ, բնական հարստութիւններով պարարտ, 1800 քառակուսի քիլոմեթր տարածութեամբ Կոլանը, ֆրանսական գաղութատիրութենէն ազատագրուած նորանկախ Սուրիոյ հանրապետութեան սահմանններուն մէջ ընդգրկուած տարածութեան մըն էր 1946-ին:
1967-ին, արաբ-իսրայէլեան Վեցօրեայ պատերազմի ընթացքին, Իսրայէլեան բանակը բռնագրաւեց Կոլանի կարեւոր մէկ հատուածը: Հետագայ տարիներուն, քանի մը Իսրայէլի վարչապետներ, փոխան «խաղաղութեան» երաշխիքներու, վերադարձնել խոստացան Կոլանը: Դամասկոս մնաց անդրդուելի, մերժելով արաբական աշխարհի շահերու դէմ մեկուսի քայլեր: Պաշտօնական ՄԱԿ-ի եւ Դամասկոսի համար Կոլանը կը մնայ Սուրիոյ հողային տարածութեան անբաժան մասը:(մանրամասն)
Նամակ երկրէն
ԸՆԴԴԻՄԱԴԻՐ ԸԼԼԱԼՈՒ ԱՐՈՒԵՍՏԸ
«Իշխանութեան մէջ ըլլալը շատ աւելի հեշտ գործ է, քան ընդդիմադիր ըլլալն ու իշխանութեան ձգտիլը կամ աթոռ գրաւելու համար պայքարիլը: Եթէ իշխանութիւն ես, ուժի բոլոր լծակները ձեռքիդ մէջ են: Գրիչի մէկ հարուածով կրնաս նախարար նշանակել կամ՝ նախարար մը գործէ արձակել: Նշանակուած նախարարը կրնայ մէկ հրամանով Օփերայի տնօրէնը պաշտօնանկ ընել կամ՝ մէկի տեղ երկու տնօրէն նշանակել: Եւ այս բոլորին համար, ըստ նախկին վարչապետ, ՀՀԿ-ական տիտան՝ Յովիկ Աբրահամեանի, շատ խելք ունենալու կարիք չկայ: Ընդամէնը, երեւի, հրամանագիր ստորագրել գիտնալ է պէտք, մնացածը չորս կողմի սպասարկուներուն գործն է: Մարդը իր ընկերներուն եւ դաշնակիցներուն հետ տարիներով այդպէս երկիր ղեկավարեց, ինչո՞ւ չհաւատանք...(մանրամասն)
ՎԵՐԱՆՈՐՈԳ ՀԱՐՑԵՐ ՈՒ ՄՏԱՀՈԳՈՒԹԻՒՆՆԵՐ
Մեր ազգային կեանքին մէջ որքան լուսաւոր եւ մխիթարական երեւոյթներ կան, նոյնքան ալ կան մտահոգիչ հարցեր ու խնդիրներ։ Տարիներէ ի վեր կը գրենք ու կը պայքարինք մեր հաւաքական կեանքին մէջ գետին գտած դատապարտելի տխուր երեւոյթներու մասին։
Ինչու՞ կը նահանջէ հայոց լեզուն․
Ինչու՞ կը փակուին հայկական վարժարանները, ...(մանրամասն)
Ժառանգութեան տէր կանգնելու մշակոյթը
Մարտ 23-ին Լիզպոնի մէջ Գալուստ Կիւլպէնկեան հիմնարկութեան կողմէ հաստատութեան հիմնադիրին ծննդեան 150-ամեակի տօնակատարութիւնը պապենական եւ միջազգային ժառանգութեան մը տէր կանգնելու, զայն վերիմաստաւորելու վարպետութեան բացառիկ դասընթացք մըն էր Գալուստ Կիւլպէնկեանի ծոռան՝ Մարթին Էսաեանի կողմէ։(մանրամասն)
Անցուդարձ
Վիեննայի մէջ կայացան Հայաստանի վարչապետին ու Ազրպէյճանի նախագահին բանակցութիւնները
ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի համանախագահներուն նախաձեռնութեամբ, 29 Մարտ 2019-ին, Վիեննայի մէջ՝ տեղի ունեցած են Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի ու Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի բանակցութիւնները:(մանրամասն)
ԴԱՒԻԹ ՏՕՆՈՅԵԱՆ. «ՆՈՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄ՝ ՆՈՐ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐ»
Ըստ «Ամերիկայի Ձայն»-ին, Նիւ Եորքի մէջ հայ համայնքին հետ հանդիպման ընթացքին Լեռնային Ղարաբաղի տագնապին մասին խօսելով` Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար Դաւիթ Տօնոյեան յայտարարած է, թէ ինք կը փոխէ «Տարածքներ` խաղաղութեան դիմաց» ձեւաչափը:(մանրամասն)
Նախագահ Արմէն Սարգսեան. «Ժամանակն է, որ Հայաստան մաս կազմէ Մետաքսի Նոր Ճամբուն»
Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ Արմէն Սարգսեան 4 ապրիլին հանդիպում ունեցած է Չինաստանի Ժողովրդական ներկայացուցիչներու համաչինական ժողովի մնայուն կոմիտէի նախագահի տեղակալ Շեն Եուէյուէի եւ անոր գլխաւորած պատուիրակութեան հետ:(մանրամասն)
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. ԱՐԱՄ Ա. ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԸ ՍՐԲՈՑ ՔԱՌԱՍՆԻՑ ՄԱՆԿԱՆՑ ՎԵՐԱՆՈՐՈԳԵԱԼ ՄԱՅՐ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ ՎԵՐՕԾՈՒՄԸ ԿԱՏԱՐԵՑ
Հալէպ տուած հովուապետական այցելութեան շրջագիծէն ներս, Շաբաթ, 30 Մարտ 2019-ին, առաւօտեան ժամը 9:00-ին, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետին ձեռամբ տեղի ունեցաւ Սրբոց Քառասնից Մանկանց վերանորոգեալ Մայր Եկեղեցւոյ սրբագործումն ու վերօծումը:(մանրամասն)
Վահան Շիրխանեանի ռումբի համազօր բաց նամակը՝ Ռոբերտ Քոչարեանին
ՀՀ Պաշտպանութեան նախկին փոխնախարար Վահան Շիրխանեան «Առաջին լրատուական»-ին տրամադրած է ստորեւ տրուած ռումբի համազօր բաց նամակը՝ ուղղուած երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարեանին, առ ի հրապարակում։ Ան շատ մելան կը հոսեցնէ այս օրերուն եւ լայն քննարկումներու նիւթ է հայաստանեան լրասփիւռներու մէջ։ Կու տանք ամբողջութեամբ, նկատի ունենալով՝ անոր ծայրէ-ծայր շահեկան բնոյթը։(մանրամասն)
ԻՏԱԼԻՈՅ ԽՈՐՀՐԴԱՐԱՆԸ ՃԱՆՉՑԱՒ ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹԻՒՆԸ
Չորեքշաբթի, 10 Ապրիլ 2019-ի յետմիջօրէին, Իտալիոյ խորհրդարանը պաշտօնապէս ընդունեց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող բանաձեւ մը եւ երկրին կառավարութենէն պահանջեց «պաշտօնապէս ճանչնալ Հայոց Ցեղասպանութիւնը», անոր տալով միջազգային գնահատական:
Իտալական ANSA լրատուական գործակալութեան համաձայն, բանաձեւին ի նպաստ քուէարկած են 382 երեսփոխաններ: 43 երեսփոխաններ մնացած են ձեռնպահ:(մանրամասն)
ԱԿՆԹԱՐԹՆԵՐ
Աւանդականէն դուրս, նորարարական մտքի անհրաժեշտութիւնը կայ հայ կեանքի բոլոր բնագաւառներէն ներս....Աւանդական մտածելակերպը դարձեր է հնամաշ կաղապար մը, որմէ դուրս ելլելը մտածողութեան թռիչք կ'ենթադրէ, նորոգ մտածելու յանդգնութիւն եւ ազատութիւն կ'ենթադրէ, նոր միտքեր յղանալու նախաձեռնութիւն եւ աշխատանք կ'ենթադրէ, ինչ որ հրամայական պահանջ դարձած է հայ կեանքի կրթական-մշակութային, տնտեսական-քաղաքական, ընկերային, կազմակերպչական եւ ածանցեալ բոլոր մարզերէն ներս...Այլապէս աւանդական հասկացութեանց տակ ծուարիլը լճանալ եւ ճահճանալ է լաւագոյն պարագային, ծերանալ է, բառիս ամբողջական իմաստով...
..........
Գրիչ վերցնելը մեծագոյն պատասխանատուութիւն է....Ցաւալի է նկատել սակայն որ շատ-շատեր գրիչ կը վերցնեն՝ ոչ թէ գրելու, բացայայտելու ճշմարտութիւնը, անով լուսաւորելու ընթերցող հանրութիւնը, այլ միայն ու միայն գրելու այնպիսի բաներ, որոնք ոչ մէկ սպառնալիք կրնան ըլլալ իրենց դիրքին, պաշտօնին, վայելած պատիւներուն....Սա ոչ թէ գրիչի մարդուն վայել պահուածք ու վարքագիծ է, այլ՝ իշխանահաճոյ ստրկամտութիւն ...Մինչդեռ, գրիչի մարդը պարտի, ըստ էութեան, դաստիարակել հանրութիւնը, դառնալ անոր խղճի ձայնը, անոր բազկերակը...
..........
Ոեւէ անհատի անցած հետագիծը, կենսագրութիւնը կը բացայայտէ անձը, անոր նկարագիրը, վարքագիծը, վստահելիութեան չափանիշը....Մեծագոյն հարստութիւն է մաքուր, բովանդակալից, ազգանուէր գործերով կամ արարքներով լեցուն կենսագրութիւնը: Նման կենսագրութիւնը գերագոյն երաշխիք կամ գրաւական կրնայ դառնալ խնդրոյ առարկայ անձի հետագայ ճանապարհին....Ազգային գործիչէ կամ ղեկավարէ, թէ իշխանաւորէ պէտք է պահանջուի բարոյապէս անաղարտ կենսագրութիւն ....Այլապէս, ամէնէն հմուտ, ձեռներէց ու բանիմաց գործիչն անգամ կրնայ դիւրաւ սայթաքիլ աթոռին կամ իշխանութեան ընձեռած հնարաւորութիւններէն եւ տակաւ յայտնուիլ բարոյական տիղմի մէջ, իրեն հետ տանելով հաւաքականութիւնն ու ազգը....
..........
Շուկայական «արժէքներ» հասկացութեան տակ, մարդիկ կը վաճառեն մարմին ու հոգի, ազգ ու հայրենիք, ընտանիք եւ այլ սրբութիւններ, ինքնութիւն ու պատկանելիութիւն, բարոյական դարաւոր ըմբռնումներ, գալիք սերունդներն ու ապագան....Սա հաւանաբար կոչուի շուկայական բռնատիրութիւն կամ նոյնիսկ շուկայական ահաբեկչութիւն, որ տարբեր-տարբեր գովազդներով եւ քարոզչական մեքենայութեամբ կը լուայ մարդկային միտքը եւ տակաւին կը բարբառէ ազատութեան անունով...
(մանրամասն)
ՔԱՌԵԱԿՆԵՐ
Լպրծուն է գետինդ, Սփի՛ւռք
Անտէր, անհող ես մնացած
Բազմեր ես սին աթոռներուդ
Մերժես խօսքը ազատ, անկախ...
(մանրամասն)
Այլազան
Ալապամա դարձաւ Ցեղասպանութիւնը ճանչցող 49րդ Նահանգը
ՄՈՊԻԼ, Ալապամա.- Արեւելեան Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը 20 Մարտ թուակիր հաղորդագրութեամբ մը տեղեկացուց, թէ Ալապամա դարձաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող Միացեալ Նահանգներու 49րդ նահանգը, երբ նահանգապետ Քէյ Այվի պաշտօնական հռչակագիրով մը հաստատեց, թէ 1915-1923ի միջեւ, Օսմանեան կայսրութեան կողմէ կազմակերպուած երեք միլիոն հայերու, յոյներու եւ ասորիներու սպանդը համազօր է ցեղասպանական ոճիրի։(մանրամասն)
«Ինձ համար Գիւմրին տուն է, ես տուն եմ եկել» Նախագահ Սարգսեան դարձեալ Գիւմրի այցելած է
ՀՀ նախագահ Արմէն Սարգսեան Մարտ 22-ին նոր այցելութիւն մը տուած է Գիւմրի: Այցը, ըստ աւանդութեան՝ կրկին եղած է ոչ-պաշտօնական:(մանրամասն)
Ցեղասպանութեան ճանաչման, անոր ուրացման դէմ դնելու եւ զայն դասաւանդելու նոր բանաձեւը ներկայացուեցաւ
ՈՒԱՇԻՆԿԹԸՆ.- Ամերիկայի Հայ Դատի յանձնախումբը 8 Ապրիլ թուակիր հաղորդագրութեամբ կը տեղեկացնէ, թէ քոնկրեսականներ Էտըմ Շիֆի եւ Կաս Պիլիրաքիսի առաջնորդութեամբ, 70-է աւելի քոնկրեսականներ Ներկայացուցիչներու տան ներկայացուցած են Հայոց Ցեղասպանութեան վերաբերող նոր բանաձեւ մը, որուն մէջ շեշտը կը դրուի միաժամանակ՝ Ցեղասպանութեան ուրացման դէմ դնելու, Ցեղասպանութիւնը ճանչնալու եւ ոգեկոչելու ու Ցեղասպանութեան դասաւանդման կարեւորութեան վրայ՝ ապագայ ցեղասպանութեանց կանխարգիլման պայքարին մէջ։(մանրամասն)
ՀԱՅ ՄԱՄՈՒԼԻ ՆՈՒԻՐՈՒԱԾ ՀԱՄԱՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎ ԱՆԹԻԼԻԱՍԻ ՄԱՅՐԱՎԱՆՔԻՆ ՄԷՋ
Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետի հռչակած Հայ Մամուլի տարուան առիթով, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կազմակերպութեամբ տեղի պիտի ունենայ Հայ Մամուլի նուիրուած համահայկական համաժողով, 2-4 Յուլիս 2019-ին, Անթիլիասի Մայրավանքին մէջ։
Համաժողովը պիտի ունենայ համահայկական բնոյթ, եւ հետեւաբար համաժողովին պիտի մասնակցին Հայաստանի, Արցախի եւ Սփիւռքի մէջ գործող մամուլի գլխաւոր խմբագիրներ եւ մամուլի գործիչներ։(մանրամասն)
Համահայկական 7րդ Խաղերը տեղի պիտի ունենան 5էն 17 Օգոստո
ԵՐԵՒԱՆ, «Արմէնփրէս».- Փոխվարչապետ Տիգրան Աւինեանի գլխաւորութեամբ՝ 19 Մարտին տեղի ունեցաւ Համահայկական եօթերորդ խաղերը կազմակերպող կոմիտէի նիստը:(մանրամասն)
Ըստ վիճակագրական վերջին արդիւնքներուն՝ Հայաստանի բնակչութեան թիւն է 2 միլիոն 972 հազար
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի գլխաւորութեամբ կառավարութիւնը Մարտ 22-ին, ժողովրդագրական իրավիճակին նուիրուած խորհրդակցութիւն մը ունեցած է:(մանրամասն)